Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 2, Caput 4
  • Et notandum quia quiescentem puerum, nesciente Heli, Dominus excitat, sed tamen excitato, nisi eodem Heli praecipiente, vocationis suae causam nequaquam manifestat, quia electos subditos occulta inspiratione ad supernae patriae desiderium erigit, sed per quietem vocare eos ad eam quam diligunt patriam sine majorum licentia non permittit. Quia ergo quoties vocatur puer, toties ire ad magistrum sinitur, quid est aliud, nisi quia ipsa divinitus inspirata subjectorum desideria majorum judicio submittuntur? Opus namque subjecti divinitus inspiratum tunc Deo gratum esse cognoscitur, si majoris imperio aut permissione peragatur. Quater ergo vocatur puer a Domino, quater somni quies praecipitur a magistro, quia ad temperamentum operis, silentium oris, abjectionem internae sollicitudinis, cessationem ministerii, pro amore secretioris vitae per divinam inspirationem succendimur, et tamen amoris nostri desideria adimplere sine majorum nostrorum permissione prohibemur. Vocat itaque Dominus, et vocationis causam tacet, ut permittente magistro semetipsum vocato subjecto insinuet. Nam qui non jusso audire postquam vocavit siluit, ubi doctor homo praecepit, vocans Deus vocationis causam indicavit. Sequitur enim: Abiit ergo Samuel, et dormivit in loco suo. Et venit Dominus, et stetit; et vocavit, sicut vocaverat secundo, Samuel. Et ait Samuel: Loquere, Domine, quia audit servus tuus. Et ait Dominus ad eum ( S1, 3, 9, S1, 3, 10 et S1, 3, 11).
• Liber 3, Caput 1
  • Tot habet loca praedicator sanctae Ecclesiae, quot profectus vitae. Unde et profectus sui loca divinis laudibus consecrans, beatus Job dicit: Per singulos gradus meos pronuntiabo eum ( Jb, 31, 37). Non enim jam in loco examinis, sed certe cognitionis sistitur, cum ad altiora sublevatur. Locus namque praedicatoris rerum cognoscendarum certa cognitio est. Nam de reprobis praedicatoribus Dominus dicit: Tenentes legem meam, nescierunt me ( Jr, 2, 8). In loco igitur suo Samuel dormivit, cum ordo doctorum spiritalium rerum cognitionem cum certitudine veritatis retinuit. Sed in quem gradum proficiat ostendiditur, quia repente subinfertur. Venit ergo Dominus, et stetit ( S1, 3, 10).
• Liber 3, Caput 1
  • Quia non redire, sed venire Dominus dicitur, Judaeae destitutio et sanctae Ecclesiae visitatio designatur. Unde non solum venire, sed stare perhibetur. Ad Judaeae visitationem se venisse insinuat, dicens: Non sum missus nisi ad oves quae perierunt domus Israel ( Mt, 15, 24) . Sed veniens non stetit, quia salutis suae bonum contemnentem deseruit. Unde et Synagogae principibus minatur, dicens: Relinquetur vobis domus vestra deserta ( Mt, 23, 38) . Hinc item denuntians, ait: Amen dico vobis quia auferetur a vobis regnum, et dabitur genti facienti fructus ejus. Ad Samuelem itaque venit, et stetit, quia praedicatores sanctae Ecclesiae semel assumpsit, a quibus per custodiam suae gratiae ulterius non recedit. Nam ad Samuelem venerat, cum novos praeferens orbi praedicatores, dicebat: Ite in orbem universum, et praedicate Evangelium omni creaturae; qui crediderit, et baptizatus fuerit, salvus erit; qui vero non crediderit, condemnabitur ( Mc, 16, 15 et Mc, 16, 16). Sed si stare debeat qui venit Dominus, dicat: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi ( Mt, 28, 20). Venerat ergo Dominus, non ut recederet, sed ut staret, quia novos fidei ministros elegit, quos usque in mundi finem per sanctarum virtutum sibi patrimonium succedentes protegit. Sed qui venit per gratiam visitans, qui stat per electionis suae immutabilitatem perseverans, quid adjungat audiamus. Et vocavit, sicut vocaverat secundo, Samuel, Samuel ( S1, 3, 10).
• Liber 3, Caput 1
  • Secundo quippe vocavit, quia ei in ministerio praedicationis officium duplex praebuit, ut videlice Synagogae superbiam repellendo contereret, et humilitatem gentilitatis ad finem vocando sublevaret. Vel certe secundo vocatur, quia in destructionem veteris hominis atque in novi aedificationem excitatur. Vocatus est ergo semel cum per spiritum instruebatur qualiter peccata et vitia in peccatorum cordibus delere potuisset; secundo vocatus, cum interni magisterii eum Deus documento instruxit, ut, destructa in mente conversorum impietatis aedificatione, novam sanctarum virtutum fabricam erigere deberet. Quod profecto magisterium, quia ordo sanctorum praedicatorum et libenter didicit, atque ad obediendum devote se obtulit, subditur: Ait ergo Samuel: Loquere, Domine, quia audit servus tuus ( S1, 3, 10).