Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 5, Caput 3
  • Quo in loco trementi corde considerandum est, quam brevissimi temporis exspectatione neglecta, repulsus sit. Cum complesset, ( S1, 13, 10) inquit, holocaustum, ecce Samuel veniebat. ( S1, 13, 10) Si ergo eum solo temporis brevissimo intervallo exspectaret, quo obtulit holocaustum, securus jam regni sui robur obtinere potuisset. Itaque si tanta poena est, quando propheta despicitur: quid putamus de pelago illo divinae animadversionis incurratur, cum ipsa divina praecepta dissipantur? Et quia in momento transit carnis delectatio, et omnis peccatorum commissio, et brevis quidem est hora transgressionis, non tamen brevis poena flagitii; quia dum ad momentum in nobis regnum peccati erigimus, illa regna perdimus omnium saeculorum. Statim enim post peccatum sermo propheticus venit, ut increpet: qui adesset, si non peccaremus, ut in bono roboraret. Polluta quidem conscientia habet jam divinum eloquium contra se; quae si pollui vitaret, ab eo adjuta, et relevata proprio vigore subsisteret. Quid enim nobis aliud spiritualiter designat, quod dicitur: Cumque complesset offerens holocaustum, ecce Samuel veniebat? ( S1, 13, 10) Et si non obtulisset holocaustum, nihilominus et Samuel venisset. Sic nimirum et cum tentamur, divina gratia juxta est, quae sustinentes adjuvet: juxta et divina justitia, quae deficientes damnet. Unde sacra Scriptura nos exspectare cohortans, ait: Si spiritus potestatem habens ascenderit super te, locum tuum cito non deseras. ( Ec, 10, 4) Hinc propheta testificans, ait: Dominus auxiliator meus, et ideo non sum confusus. ( Es, 50, 7) Hinc Psalmista vicina eadem auxilia respiciens, ait: Providebam Dominum in conspectu meo semper, quoniam a dextris est mihi, ne commovear. ( Ps, 15, 8) Sed jam propheta quid non exspectanti dicat; quid is, qui exspectare noluit, respondeat, audiamus: Locutusque est ad eum Samuel: Quid fecisti? ( S1, 13, 11)
• Liber 5, Caput 3
  • Sciebat quidem propheta quid fecerat, sed interrogando, inobedientiae factum reprobabat. Unde et ad peccantem Adam in paradiso a Domino dicitur: Adam ubi es? ( Gn, 3, 9) Potest etiam per hanc interrogationem magnitudo reatus intimari. Ac si aperte dicat: Parum tibi videtur, quod inobediendo deliqueris, sed a sublimi gloriae tuae culmine delinquendo cecidisti. Nunc ergo plerique intra sanctam Ecclesiam se flagitiis obruunt, et quasi qui nulla aut minima perdant, securi sunt. Dicatur ergo lapso, dicatur: Quid fecisti? ( S1, 13, 11) Parum tibi videtur, quod te peccati sorde pollueris, quia quam aeternitatis gloriam perdideris, quam gehennae poenam merueris, non attendis. Interrogatur quidem peccator quid fecerit, ut ad cor per lamenta perducatur, ut magna se incurrisse sciat, et parum non doleat. Sed quia ex radice superbiae ipsa culpa inobedientiae nascitur, solent inobedientes reatus suimagnitudinem objurgantibus doctoribus audire, sed non humiliter confitendo satisfacere. Nam cum sublimes videri appetunt, lapsus suos ostendere dedignantur; et ideo excusationes proferunt, justitiam praetendunt; quia apparere peccatores erubescunt. Bene ergo subjungitur: Respondit Saul: Quia vidi, quod dilaberetur a me populus, et tu non veneras juxta placitos dies. Porro Philistiim congregati fuerant in Magmas. Dixique: Nunc descendent Philistiim ad me in Galgala, et faciem Domini non placavi. Necessitate compulsus obtuli holocaustum. ( S1, 13, 11 et S1, 13, 12)
• Liber 5, Caput 3
  • Ecce qui de magnae transgressionis temeritate arguitur, magnas causas justitiae asserere non veretur. Vidi, ( S1, 13, 11) inquit, quod dilaberetur populus a me. ( S1, 13, 11) Ecce hic asseritur destitutus a populo: Porro non veneras juxta placitos dies. ( S1, 13, 11) Hic se ostendit prophetae promissione fraudatum. Porro Philistiim congregati fuerant in Magmas. ( S1, 13, 11) Hic pariter objicit imminens periculum congressionis. Quare ex actione sua verbum subinferens, ait: Necessitate compulsus obtuli holocaustum. ( S1, 13, 12) Quasi dicat: Tu me de magno reatu arguis, cum reatus tanto sit levior, quanto non temeritate constat, sed necessitate. Sed qualem eum cognoscat propheta, qui se cognoscere noluit, subjungens, ait: Stulte egisti, nec custodisti mandata Domini Dei tui. ( S1, 13, 13)