Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 4, Caput 5
  • Quasi enim signum suae unctionis beatus Paulus tunc quaesivit, quando videre Petrum Jerosolymam venit, et cum eo, et caeteris apostolis Evangelium contulit. Non enim ab homine neque per hominem, sed a coelo, vocante Domino Jesu, apostolatum susceperat (voir: Ga, 1) ; et tamen ministerium unctionis suae per coapostolorum suorum collationem probabat. Nam de seipso ait: Contuli cum illis Evangelium, ne in vacuum currerem, aut cucurrissem. ( Ga, 2, 2) Praecursor etiam Redemptoris discipulos unxerat, sed ut signa suae unctionis agnoscerent, quasi ad salientem magnas foveas mittebat, dicens: Tu es qui venturus es, an alium exspectamus? ( Mt, 11, 3) Sciebat enim Joannes, quem praedicaverat, quem baptizaverat; sed discipulos mittebat, ut visis signis, quo firmius crederent, electionis suae indicia securius tenuissent. Qui ergo ad praedicationis ordinem idonei providentur, in signum suae electionis inventas esse peccatorum, quas quaerunt, animas recognoscunt. Et quia omnipotens Deus non solum praedicatione, sed etiam conversatione electi doctoris gaudet, subdit, atque ait: Et intermissis, pater tuus,asinis, sollicitus est pro vobis, et dicit: Quid faciam de filio meo? ( S1, 10, 2) Patrem Saul Cis, qui durus nostro eloquio dicitur, eos designare diximus, qui verbo et exemplo docent terrena despicere, et ad coelestem patriam per duram et asperam conversationem festinare. Hanc quoque coelestis vitae duritiam tam in verbo, quam in vita nostri Redemptoris agnovimus. Si ergo ad summam nostrae eruditionis aspicimus, filii Redemptoris sumus. Pater ergo noster, dimissis asinis, sollicitus est pro nobis; quia Redemptor noster sic vult nos quaerere salutem alienam, ut non negligamus nostram. Vult, ut vocentur peccatores ad poenitentiam, sed non vult ut pereant ii qui ipsos peccatores vocant. Vult, ut conversus peccator justitiam, quam non habuit, habeat; sed non vult, ut justus eam quam habet, justitiae palmam perdat. Intermissis ergo asinis pro filio sollicitus est, quia praedicatores suos vult ad horam ab aliorum sollicita intentione quiescere, ut sibi ipsis per quietem valeant melius providere. Et quia ipsa sollicitudo sanctae Ecclesiae a bono rectore resumenda est, intermittitur quies nostra; quia praevenit hanc sollicitudo prior, comitatur posterior. Electus ergo praedicator vacet utilitati subditorum, vacet suae; sed sic suae curam habeat, ut statim ad eam, quam deserit, alienam recurrat; quia tunc Conditor noster nos, quasi filios diligit, cum et subditos nostros, tanquam fratres diligimus, et ipsum quasi patrem amamus, dum per affectum sollicitudinis istis jungimur, et ad illum per quietem nostram, quam diligit, quasi ad patrem festinamus. Haec namque dilectio quietis nostrae exprimitur in hoc, quod dicitur: Quid faciam de filio meo? ( S1, 10, 2) Hoc profecto pater dicit, qui tenere filium diligit. Hoc igitur non dicitur de praesente filio, sed absente. Sed quia perditas asinas patris quaerit, ei valde dilectus est; quia qui peccatorum animas convertere praedicando nititur, Redemptori nostro jam in magna charitate copulatur. Qui certe per aliorum sollicitudinem ab eo quasi longe est, per quietem contemplationis, et affectum orationis prope. Quia ergo nos sibi vicinos esse et per contemplationem, et orationem appetit, quasi diligens pater dicit: Quid faciam de filio meo? ( S1, 10, 2) Quasi dicat: Quomodo absentem illum, mihi praesentem exhibebo? Quia vero praedicationis nostrae sollicitudinem magni sanctae Ecclesiae viri laudant, sed sollicitudinis nimietatem vituperant, illi qui inventas patris asinas dicunt, sollicitum patrem pro filio asserunt. Signum ergo suae unctionis cognoscere electi possunt; quia nimirum tunc a Deo ad sanctae Ecclesiae culmen perducuntur, cum per verba et exempla idonei sunt ad salutem alienam, et per quietem studiosi ad suam; et cum peccatores ad coelum quaerunt, semetipsos ad saeculum non relinquunt. Sequitur: Cum inde abieris, et ultra transieris, et veneris ad quercum Thabor, invenient te tres ibi viri, ascendentes ad Dominum in Bethel, unus portans tres haedos, et alius tres tortas panis, et alius lagenam vini. Cumque te salutaverint, dabunt tibi duos panes, et accipies de manu eorum. ( S1, 10, 3 et S1, 10, 4)
• Liber 4, Caput 5
  • Et quia ad hanc sublimem visionem nonnisi humiles exaltantur, bene de eisdem viris dicitur: Quia unus tres haedos, alius tres tortas panis ferebat. ( S1, 10, 4) Tres denique haedos portat, qui ore, corde, et opere se deliquisse poenitendo considerat. Quia enim per haedos, peccatores significantur, ii qui in extremo examine ad sinistram aeterni judicis statuendi sunt, haedorum nomine exprimuntur. Tres ergo haedos ad Dominum portat, qui peccata operis, verbi, et cogitationis poenitendo considerare non desinit. Et vir quidem est, et tamen haedos portat; quia peccare fortiter cavet, sed quasi peccator non desinit satisfacere. Nam vir erat, et haedos portabat, qui dicebat: In multis offendimus omnes. ( Jc, 3, 2) Et quia peccata, quae confitentur, delere poenitendo satagunt: unus tres haedos, alius vero tres tortas panis portat. Tortas quippe panis superius ad afflictionem poenitentiae retulimus; quia si panis aliquando delectationem praesentis vitae significat, panis torquetur, cum pro praeterita carnis delectatione cruciamur. Unde et rex Ezechias cum poenitendo compungitur, delectationes regias se torturum promittit, dicens: Recogitabo omnes dies meos in amaritudine animae meae. ( Es, 38, 15) Quando etenim carnalis mens in culpae delectationes resolvitur, quasi diem habet; quia hoc quod agit, laetanter videt. Dies ergo mentis reprobae sunt delectationes malae. Omnes ergo dies suos peccator recogitat; quia cum per divinam gratiam resipiscit, satisfacere pro universis malis non desinit. Prius enim dicitur unus portare tres haedos, deinde alius tres tortas panis; ut electi cujusque virtus appareat, qui fortis est in bono opere, humilis per aestimationem, afflictus per contritionem poenitentiae. Et quia tantae perfectionis esse nequeunt, nisi qui amore aeternorum bonorum, temporalium obliti sunt, tertius lagenam vini portare dicitur. Lagenam quippe vini portat, qui mentem replevit calore Spiritus sancti, quo et anteriora fortiter currendo appetat, et ea quae retro sunt, velut in magna ebrietatis oblivione derelinquat. Nam haedos portabat, qui dicebat: Venit Christus vocare peccatores, quorum primus ego sum. ( 1Ti, 1, 15) Et quia etiam tortam panis portabat, dicit: Castigo corpus meum, et in servitutem redigo. ( 1Co, 9, 27) Sed quasi amphorae vino ebrius, dicit: Quae retro sunt obliviscens, ad ea vero, quae sunt priora, extendens meipsum, ad destinatum persequor bravium supernae vocationis Dei, in Christo Jesu. ( Ph, 3, Ph, 3, 13 et R4, 3, 14) Viri ergo tres ad Dominum ascendunt, et tres haedos, et tres panis tortas, et vini lagenam deferunt: quia remotioris vitae studiis dediti, ad contemplationem veri luminis surgunt ex merito humilitatis. Sed quales sunt in se, quales vero sint aliis exponit, dicens: Cumque te salutaverint, dabunt tibi tres tortas panis, et accipies de manu eorum. ( S1, 10, 4) Salutant nos viri sancti, quando nobis bona aeterna salutis annuntiant. Qui vero nos per corpus salutant, caput inclinant, ut reverentiam salutatis exhibeant. Viris autem spiritualibus caput inclinare, est mentem a summa contemplatione deponere. Nam si caput non inclinant, salutare non possunt: quia nos salutari eruditione non instruunt, si mentem a summa contemplatione coelestium non deponunt. Tunc enim nobis magnam reverentiam exhibent: quia eos, pro quibus ab alto suo culmine descendere dignantur, parvos esse non tenent.