Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 4, Caput 5
  • Bene subditur: Et insiliet in te spiritus Domini, et prophetabis cum eis. ( S1, 10, 6) Insilire spiritus Domini dicitur, quia electorum corda donis ejus subito replentur. Qui statim prophetare incipiunt: quia qui divino spiritu pleni sunt, Dei magnalia tacere non possunt. Vel prophetaturus asseritur, cui Samuel divini verbi gratiam pollicetur. Quod tale est, ac si dicat: Qui modo in illa abundantia in te supervenientis spiritus loqui non potes, quando illa se tibi plenitudo infuderit, loquendi copia abundabis. Hunc quippe insilientem spiritum discipulis promittens Dominus, ait: Cum venerit ille spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem, et quae ventura sunt, annuntiabit vobis. ( Jn, 16, 13) In eos quidem superveniens spiritus insilit, quorum corda repente veniens, illustravit (voir: Ac, 2, 2) . Et illustrati prophetavere, quia Redemptorem humani generis omni lingua praedicaverunt. Quod certe in sancta Ecclesia etiam nunc fieri cernimus: quia saepe qui divina loqui appetunt, ab eodem spiritu subito docentur, et loqui optime ea etiam possunt, quae praemeditatione nulla didicere. Pro custodia quippe mandatorum Dei, percipiunt gratiam verbi in sublimi revelatione Redemptoris. Quid enim mirum, si lucem scientiae percipere subito possunt, qui per vitae puritatem sedes sancti Spiritus semper sunt? Sed quale esset sancti Spiritus donum, si scientiam daret, et affectum magnae charitatis non daret? Qui enim illo spiritu replentur, coelestia praedicant, sed quae loquuntur, amant. Apte ergo subjungit: Et mutaberis in virum alium. ( S1, 10, 6) Amor electae mentis quid est aliud, quam immutatio vetustatis? Natura enim nostra per lapsum primi hominis sic damnata est, ut quotidie labendo deficiat, et deficiendo veterascat. Sed qui in nobismetipsis deficimus, cum in nos ille spiritus insilit, renovamur: quia statim quod non eramus, efficimur. Tepidus erat quis, sed repente visitatus a spiritu, fervens efficitur. Incipit ardere per devotionem, fortiter exerceri in bono opere. In virum ergo alium mutatus est: quia esse coepit, quod ante insilientem spiritum in se, esse non potuit. Jam bonae conversationis est aliquis, coelestia amat, terrena despicit, sed pro iis, quae sursum diligit, et pro iis, quae odit in infimis, flere non praevalet. Saepe vero flere appetit et non potest qui plura, quae flere debeat, commisisse recolit: sed cum subito ille spiritus insilit, in lacrymarum fontes erumpit. In virum ergo alium mutatur, qui compunctionis gratiam per advenientem spiritum suscipit, quam ante adventum ejusdem spiritus non habebat. Puritatem cordis quis obtinere appetit, coelestia cogitare, nullis curarum saecularium occursionibus impediri; sed ad id, quod per devotionem appetit, assurgere nequit per affectum puritatis. Repente autem raptus in virtute supervenientis spiritus esse carnalis desinit, potenter saeculi curas abjicit, et in aeternorum contemplationem mira puritate consurgit. Miratur se tunc esse, quod non erat: miratur se tunc non fuisse, quod est. Nam cum in spiritualibus talem se vidit, miratur qui talis est, quod talis fuisse non potuit. In virum ergo alium mutatur, qui illud, quod non fuit, se videt esse, et illud, quod fuerat, non esse. Bene ergo de Saul: Mutaberis in virum alium. ( S1, 10, 6) Quia praedicatores sanctae Ecclesiae cum gratiam divinae praedicationis accipiunt, non accipiunt solam scientiam verbi, sed virtutem amoris: ut per verbum aliis prodesse valeant, et per verbi amorem ipsi meliores fiant. Quando etenim loquuntur, mutantur in virum alium: quia cum per eos spiritus loquitur, ipsi mira charitate eidem spiritui conjunguntur, et ab ejus voluntate jam nec verbo nec operatione dissentiunt. Talem namque virum sacra Scriptura collaudans, dicit: Qui adhaeret Deo, unus spiritus est. ( 1Co, 6, 17) Deo namque adhaeremus, quando Spiritus sancti gratiam abundanter accipimus; et unus spiritus cum eo efficimur, quando divinae voluntati mente, ore, et opere concordamus. Bene ergo propheta Samuel subjunxit, dicens: Quando enim venerint tibi omnia signa haec, fac quodcunque invenit manus tua: quia Dominus tecum est. ( S1, 10, 7)
• Liber 4, Caput 5
  • Haec quidem signa sunt in quibus se praedicator agnoscat, et tunc omne, quod disponit agere, audeat, cum certa experientia noverit; quia in magna charitatis abundantia virtutem suscipit Spiritus sancti. Sed docere ea debet praedicator, quae agit, sicut de Domino Lucas dicit: Quia caepit Jesus facere et docere, usque in diem qua praecipiens apostolis per Spiritum sanctum, quos elegit, assumptus est. ( Ac, 1, 1 et Ac, 1, 2) Hinc Paulus ait: Non audeo loqui ea, quae per me non effecit Deus, in obedientia gentium verbo et factis. ( Rm, 15, 18) Samuel itaque uncto regi praecipit, dicens: Fac quodcunque invenit manus tua. ( S1, 10, 7) Quasi dicat: Cum te divina gratia plenum videris, doce alios quidquid facis, quia ex praesidente tibi eadem divina gratia habes et optime vivere, et utiliter praedicare. Sed tamen quid ante haec omnia observare debeat subjungit, dicens: Et descendes ante me in Galgala. Ego quippe descendam ad te, ut offeras oblationem, et immoles victimas pacificas. Septem diebus exspectabis me,donec veniam et ostendam tibi quae facias. ( S1, 10, 8)
• Liber 4, Caput 5
  • Quid est, quod prius dicit: Fac quodcunque invenit manus tua, ( S1, 10, 7) deinde subdit: Septem diebus exspectabis me, donec veniam, et ostendam tibi, quae facias. ( S1, 10, 8) Sed qui signa perceperat, quibus se unctum regem a Domino sciret, probandus erat an ipsa signa cognosceret. Quod quidem magis spirituali, quam historicae explanationi convenit. Nam venire in collem Domini,ad perfectam cognitionem et amorem Redemptoris pertinere diximus: prophetiae dono repleri, ad virtutem Spiritus sancti. Dicit ergo: Quando tibi omnia haec signa venerint, fac quodcunque manus tua invenit. ( S1, 10, 7) Quia quisquis certus est de intima inspiratione sancti Spiritus, praesumere potest tam de proposito boni operis, quam de dispositione praedicationis. Dixit item: Septem diebus exspectabis me, donec veniam; et ostendam tibi, quae facias. ( S1, 10, 8) Quia summi pastores sanctae Ecclesiae dum de minorum profectione dubitant, solliciti valde sunt, ut hanc in eis certis indiciis recognoscant. Quae autem sunt indicia spiritus, nisi excellentia dona humilitatis. Sanctus enim Spiritus, quo majori luce virtutum electorum corda irradiat, eo et abundantiori dono humilitatis ditat. Quo enim celsiores sunt meritis, planiores sunt per virtutem humilitatis. Qui ergo ante prophetam in Galgala descendere et exspectare jubetur, ei nimirum pro cognoscenda humilitate, obedientiae onus injungitur. Rectus quoque ordo electae conversationis est, ut obedientiam non injungat aliis, quam ipse aliis impendere non curavit. Exspectare ergo praecipitur, ut, an sit vere humilis, agnoscatur. Si ergo signum perfecti praedicatoris est repletio sancti Spiritus, et virtus humilitatis signum illius plenitudinis, quid in laude humilitatis dicitur, nisi quia ejus dona sunt signa signorum?

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 1, Caput 9
  • Post haec veniens ad collem Dei, ubi est statio Philisthinorum. ( S1, 10, 5) Collis Dei locus erat ubi prophetae habitabant. Et cum ingressus fueris in urbem, obviam habebis gregem prophetarum descendentium de excelso, ipsosque prophetantes, et insiliet in te Spiritus Domini, et prophetabis cum eis, et mutaberis in virum alium. Quando ergo evenerint signa haec omnia tibi, fac quaecunque invenerit manus tua, quia Dominus tecum est: et insiliet in te Spiritus Domini, et prophetabis cum eis. ( S1, 10, 5, S1, 10, 6 et S1, 10, 7) Prophetasse eum ibi Judaei dicunt de futuro saeculo, et de Gog et Magog, et depraemiis justorum, et poena impiorum. Nam quia Spiritu Domini impulsus prophetavit, de adventu Christi et salute hominumprophetassenon dubium est.
• Liber 1, Caput 9
  • Quando ergo venerint signa haec omnia tibi, fac quaecunque invenerit manus tua, quia Deus tecum est. ( S1, 10, 7) Ac si diceret: His signis nosse poteris quia Deus te regem fieri voluit, etidcirco ad omnia quae tibi agenda sunt, regaliter age, quia Deus tecum est.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 1, Caput 10
  • Quando ergo venerint signa haec omnia tibi, fac quaecunque invenerit manus tua, quia Deus tecum est ( S1, 10, 7), etc. Ac si diceret: His signis nosse poteris quia Deus te regem fore voluit, et idcirco omnia quae tibi agenda sunt, regaliter age, et Deus tecum est. Quod autem signa quae praedixerat Samuel Sauli, cuncta ita evenerunt, et ipse Saul, pertransita quercu Thabor, qui mons est in medio Galilaeae, campo mirae rotunditatis sublimis, et interpretatur veniens lumen, ad collem Domini perveniens (ita ipse vocatur locus ob aliquod collatum a Domino beneficium), prophetavit in medio prophetarum ibi consistentium, significat quod Judaeis omnia quae de eis legislator et prophetae praedixerant, ita evenerunt, sive in prosperis, sive in adversis. Attamen ipsi libros legis tenentes et prophetarum, quasi divinasse videntur, cum futura mysteria de Christo et Ecclesia in eis conscripta legendo et pronuntiando proferre noscuntur. (voir: Hebr, sl) Quod autem de ipso Saul scriptum est quod videntes eum omnes qui eum noverant heri et nudiustertius quod esset cum prophetis et prophetaret, dixerunt ad invicem:

Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)

• Liber 1, Caput 7
  • Quando ergo venerint signa haec omnia tibi, fac quaecumque invenerit manus tua, quia Deus tecum est ( S1, 10, 7). Ac si diceret: his signis nosse poteris, quia Deum te regem fore voluit. Et idcirco ad omnia quae tibi agenda sunt regaliter age, quia Deus tecum est.