Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 6, Caput 2
  • Samuel quidem contristatur, quia de perditione subditi summus praedicator affligitur. Et tota nocte ad Dominum clamat, quia pro restitutione lapsi divinam misericordiam devotis precibus obsecrat. Clamare quippe doctori, est pro peccatis subditorum magnis desideriis omnipotentis Dei misericordiam postulare. Qui tota nocte clamat, cum per affectum totam illius peccati caliginem suscipit, et pro ea, quasi pro proprio crimine, Deo poenitens satisfacit. Tota ergo nocte praedicatori clamare, est totam subditi causam suscipere, et omnem caliginem peccati illius, devotae compunctionis affectu destruere conari. Sed quid est, quod clamasse dicitur, et Dominum non respondisse, nisi quia ea quam dixi cordis impoenitentis caligo, in illa pro qua clamat, Saul culpa signatur? Responderet quidem Dominus, si vocem clamantis exaudiret. Sequitur: Cumque de nocte surrexisset Samuel, ut iret ad Saul mane, nuntiatum est Samueli, quod venisset Saul in Carmelum, et erexisset sibi fornicem triumphalem. ( S1, 15, 12)
• Liber 6, Caput 2
  • Hi enim non in verbis, sed in operibus fulgorem victoriae quaerunt; quia arbores non in decore foliorum judicant, sed in sapore pomorum probant. Unde et Dominus docens, ait: A fructibus eorum cognoscetis eos. ( Mt, 7, 20) Quia ergo laudari inaniter appetunt, quia probatissimorum virorum judicia fugiunt, et rudibus ac debilibus aliud quam sunt se esse mentiuntur, Saul in Carmelum venisse et fornicem sibi triumphalem erexisse dicitur. Quid vero est, quod in Galgala transit, nisi quia eo modo, quo se simplicibus et religiosis ostendit, in religiosis et doctis innotescere appetit? Galgala quippe, ut jam multoties dixi, rota nominatur. Quidam vero intra sanctam Ecclesiam et eruditi in sacra Scriptura sunt et religiosi non sunt, quia virtutem Scripturae, videlicet charitatem, non habent. Qui dum loquentes facundos viros et carnales audiunt, verba quae sciunt admirantur. Sed discutere non possunt eorum occulta, quae nesciunt. Bene igitur Saul in Galgala transire dicitur; quia qui favorem de facunda locutione quaerunt, id quod cupiunt, non apud eruditos religiosos, sed apud simplices et rudes, aut apud irreligiosos sapientes inveniunt. Sed summi viri cum reprobi bona docent, electis subditis magis timent: ne quos lingua aedificant, manu, id est operatione pervertant. Quia ergo diu in ministerio praedicationis lubrici doctores dimittendi non sunt, apte illatum est: Venit ergo Samuel ad Saul, et Saul offerebat holocaustum Domino, initia praedarum, quae attulerat de Amalech. ( S1, 15, 12)
• Liber 6, Caput 2
  • Venit quippe ad Saul, ut superbum deponat, quem humilem ad regni culmen extulerat. Quem qualis erat invenit, non qualem se superbiae signis ostenderat. Quid est ergo, quod holocaustum Domino Amalech primitias offert, nisi quia nonnulli et prave vivunt, et placere se Deo per aliorum profectum arbitrantur? Et quia non parum placere credunt Deo quod offerunt, non sacrificium aut victimam, sed holocaustum offerre perhibentur. Initia vero praedarum dicuntur, ut in Samuele summi et electi antistitis vigilans studium designetur, a quo malorum principia velociter comprimuntur. Quasi dicat: Valde festinus occurrit, quo absente nec initium holocaustorum habere liberum potuit. Possunt initia praedarum intelligi electa quaeque de praedis. Quae aperto ore lubrici, sed occulta caecitate percussi offerunt, quando inde se placere Deo credunt, quod in auditoribus suis ea perimunt, quae in se vivere permittunt. Quasi enim indiscrete offerentem apertius reprehendens dicat: Illud vivum offerebat, quod melius offerret exstinctum. Nam si juxta verba Domini praedam omnem in Amalech exstingueret, holocaustum omnino acceptabile omnipotenti Deo obtulisset. Sic nimirum et doctor lubricus, si cuncta blandimenta carnis, quae loquendo reprobat, volendo reprobaret, holocaustum combureret, quod reprobari non posset. Quid est ergo, quod dicitur, quia offerebat praedarum initia, quae attulerat de Amalech, ( S1, 15, 12) nisi quia caeci cordis caligo damnatur, quod sic de eo reputat, quod prodest aliis, ut videre negligat, quod obest sibi? Quasi dicat: De illo quasi victor gaudebat victor in aliis, quod in se vivum et invictum portabat. Et quia plerumque tam dementer insaniunt, ut etiam ipsis electis et summis praedicatoribus praetextum virtutis offerre conentur. Sequitur: Et dum venisset Samuel ad Saul, dixit Saul? Benedictus tu a Domino, implevi verbum Domini. ( S1, 15, 13)

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 1, Caput 14
  • Nuntiatum est Samueli eo quod venisset Saul in Carmelum, et erexisset sibi fornicem triumphalem. ( S1, 15, 12) Consuetudo erat regum, ut quando victoria potiebantur,facerent arcum, hoc est,fornicem de myrtetis et palmis et olivis, ob signum victoriae, pro ut quibusdamvidetur. Caeterum si quis arcum ex lapidibus intelligere voluerit, in quo victoriam suammore regum depinxerat, non inhibemus, sed potissimum consentimus, quia in Salomonelegimus: Dissipabit impios rex sapiens, et curvabit super eos fornicem. ( Pr, 20) Quod alia translatio « rotam molarem » dicit; in quo ad aeternam memoriamlaudes ac victorias suas reges describebant.

Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)

• Liber 1, Caput 13
  • Nuntiatum est autem Samueli eo quod venisset Saul in Carmelum, et erexisset ibi fornicem triumphalem ( S1, 15, 12). Quando victoria potiebantur, faciebant arcum de myrtetis et palmis et olivis, ob signum victoriae.