Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 6, Caput 2
  • Hoc quippe dicere carnali sensui, est mentem, pro amissione voluptatis solitae, tristitiae conversione pulsare. Quia enim magna amaritudinis tela nuper conversi patiuntur, quasi rex, cui servierant, de morte queritur: quia in eis carnalitas sine magna tribulatione minime necatur. Interrogare ergo de separatione mortis, carnali sensui, est tristem adhuc conversi mentem de praeteritae delectationis amissione pulsare. Sed et modus separationis exquiritur, cum dicit: siccine? ( S1, 15, 32) Quasi enim visis austeritatibus, quibus subdenda est, dicat menti sensualitas sua: Laeta pro tam tristibus spernis? Hanc certe vocem Samuel audit: quia tentatum cor subditi, quibusdam indiciis electus praedicator agnoscit. Sed quid prodest agnoscere, si contra id, quod intus in corde subjecti infremit, aliquid ipse non dicit? Sequitur ergo: Et ait Samuel: Sicut fecit mulieres absque liberis gladius tuus, sic absque liberis erit inter mulieres mater tua. ( S1, 15, 33)
• Liber 6, Caput 2
  • Et notandum, quia sine filiis fieri dicitur mater per comparationem. Sicut, ( S1, 15, 33) inquit, sine liberis fecit mulieres gladius tuus, sic erit sine liberis mater tua. ( S1, 15, 33) Virtutes mentis, ex quibus bona opera procedunt, matres sunt: gladius vero Agag luxuriae telum dicitur, qui nimirum mulieres absque liberis facit, quia cuncta bona opera libido interficit. Vel certe mulieres fidelium mentes intelliguntur, filii vero sanctarum mentium bonae cogitationes, virtutes et bona opera sunt. Agag vero gladius matres absque liberis fecit; quia delectatio luxuriae, si evaginari quasi gladius sinitur, ab eis nimirum omnes bonae cogitationes, omnes virtutes, et bona opera necantur. Acuta quippe pestis hujus delectationis, si a mente recipitur, dum libet attentius immundum cernere, mundum et sanctum cogitare nihil potest; et dum ardenter ad nefarii operis expletionem pertrahit, virtutis aliquid agere nihil permittit. Et quia per ejus combustionem omnia pereunt, non solum Agag filii, sed omnes mulierum filii trucidantur. Absque liberis ergo matres facit, quia delectatio luxuriae ad instar gladii dum fructus mentium percutit, virtutis cogitationes aut operis bonum vivere nequaquam sinit. Sicut ergo absque liberis fecit matres, ita et mater ejus fit absque liberis, cum sic peccator convertitur, ut praeter culpam nobis insitam naturalem, nil conversis de obscoenis operibus, aut motibus remanere videatur. Unde et apte subjungitur: Et in frusta concidit Agag Samuel coram Domino in Galgalis. ( S1, 15, 33)

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 1, Caput 14
  • Dixitque Samuel: Adducite ad me Agag regem Amalec. Et oblatus est ei. Et in frusta concidit Samuel Agag coram Domino in Galgalis. ( S1, 15, 32 et S1, 15, 33) Quando legitur quidem in Scripturis, quod sancti nulli hostium parcunt,efficiunt ut humanum sanguinem sitientes dicuntur, quia et justi ita percusserunthostes, ut non relinqueretur ab his qui salvus fieret. Et non intelligunt sub his verbis adumbrari mysteria,et hoc magis nobis indicari,quod impugnantes adversus vitia, nullum penitus relinquere debeamus, sed omniainterimere, ne si pepercerimus, reputetur nobis in culpam, sicut scriptum est de Saul,qui vivum servaverat regem Amalec. Quomodo enim quisque justus manebit, si adhuc aliquid peccati in semetipsoservaverit sicut Saul? At vero sancti, in figura Samuelis ita saeviunt super hostessuos, id est super vitia peccatorum, ut non permittant relinqui aliquod peccatumimpunitum.

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 1, Caput 15
  • Dixitque Samuel: Adducite ad me Agag regem Amalec. Et oblatus est ei Agag pinguissimus. Et dixit Agag: Siccine separat nos amara mors? Et ait Samuel: Sicut fecit absque liberis mulieres gladius tuus, sic absque liberis erit inter mulieres mater tua. In frusta concidit Samuel Agag coram Domino in Galgalis ( S1, 15, 32 et S1, 15, 33), etc. Quando legunt quidam in Scripturis quod sancti nulli hostium parcant, efficiuntur crudeles; et humanum sanguinem sitientes, dicunt: Quia et justi ita percusserunt hostes, ut non relinqeretur ab eis qui salvus fieret. Et non intelligunt in his verbis obumbrari mysteria; et hoc nobis magis indicari, ut pugnantes adversus vitia, nullum penitus ex his relinquere debeamus, sed omnia interimere. Nam si pepercerimus, scire debemus reputari nobis in culpa, sicut reputatum est Saul, qui vivum servaverat regem Amalec. Quomodo enim quisque justus manebit, si adhuc aliquid peccati in semetipso servaverit, sicut Saul? At vero sancti in figura Samuelis ita saeviunt super hostes suos, id est, super vitia peccatorum, ut non permittant relinqui aliquod peccatum impunitum.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Proemium, Caput 3
  • Cur Samuel dixit Agag regi ? Siccine separat amara mors ? ( S1, 15, 32) Usque dum dicit in frustra concidit Samuel Agag coram Domino ( S1, 15, 33).
• Liber 1, Caput 1
  • Sumpsit ergo Samuel gladium, et in frusta concidit Agag. ( S1, 15, 33) Quod faciendo Samuel, usque adeo non peccavit, ut non faciendo peccaret. Deus enim jussit interfici Amalechitas, qui utique novit non solum secundum facta, verum etiam secundum cor hominis, quid unusquisque, vel per quem perpeti debeat. Dignus ergo erat Saul, cui talia injungerentur, atque Amalechitae, ut talia paterentur, qui divino nomini honorem non dederant, sed populum Dei, qui sicco vestigio mare transierat, interimere voluerat (voir: Ex, 17, 8) .