Liber Primus Samuelis

Gregorius I (540-604)

• Liber 6, Caput 1
  • Quis hic torrens est, nisi ille de quo per Psalmistam dicitur: De torrente in via bibit? ( Ps, 109, 7) Torrens quippe decursum nostrae mortalitatis designat. Saul ergo in torrente insidias tendit, quando praedicator Ecclesiae aeternis praemiis considerationem nostrae mortalitatis inserit. Ut enim lubricas animas quasi per fraudem capiat, modo coelestia loqui inchoat, sed repente ad exponendam aeternarum poenarum acerbitatem convertitur, ut securae in carnis delectatione mentes terreantur. Quasi enim per fraudem educit, per insidias percutit, dum laeta loquens ad audiendum provocat, et mortis tristia inserit, ut audiant lubrici quod expavescant. Saul ergo ad Amalech civitatem venit, cum doctor munita per illicitum amorem corda peccatorum dulcedine aeternae jucunditatis attrahit. Sed insidias ei in torrente abscondit, quia mortis considerationem inducit, ut quasi ex insidiis erumpentem contra se militem peccator videat, et dum se velociter moriturum considerat, moram peccati tendere ultra pertimescat. Sequitur: Dixit Saul Cyneo: Discede ab Amalech, ne forte involvam te cum eo. Tu enim fecisti misericordiam cum omnibus filiis Israel, cum ascenderent de Aegypto. ( S1, 15, 6)
• Liber 6, Caput 1
  • Quis est Cyneus, qui cum Amalech habitare cognoscitur, qui et discedere cogitur, ne cum eo pariter involvatur? Sed fortasse hic ille est, de quo dicit Apostolus: Uxori vir debitum reddat, similiter et uxor viro. ( 1Co, 7, 3) Cui etiam nomen convenit, quia Cyneus, possidens dicitur. Qui profecto conjugati, quia conjugio obligati sunt, relinquere omnia non coguntur. Quid est ergo quod Cyneo dicitur: Discede ab Amalech, ( S1, 15, 6) nisi quia his verbis in conjugibus omnis obscenitatis turpitudo damnatur? Cum Amalech quidem conjuncti sunt, qui meretricio more junguntur. Quos discedere ab Amalech doctor praecipit, cum ad honestatem conjugalem eos revocare contendit. Quasi dicat: Si continere ab invicem non potestis, honorabile connubium vobis sit, et thorus immaculatus. Ab Amalech itaque discedere, est conjuges seipsis uti, non ad turpitudinem meretriciae obscenitatis, sed ad temperantiam honestatis, et ad fructum propaginis. Unde et idem doctor egregius de vidua, quae juxta ejus consilium sic permanere non potest, dicit: Quod si se non continet, nubat tantum in Domino (Ibid., 9). Non in Amalech, sed in Domino; ut quae a nuptiis abstinere non praevalet, obscenos gestus in foedere nuptiarum vitet. Cui etiam comminatur, dicens: Ne involvam te cum eo. ( S1, 15, 6) Involvi peccatoribus est aeterna poena damnari. Unde et de nequam servo in Evangelio Dominus dicit: Ligatis pedibus, et manibus, projicite in tenebras exteriores . ( Mt, 22, 13) Modo ergo praedicatores auditores reprobos non involvunt, quia etsi verbum contemnunt, redire tamen ad poenitentiam donec vivunt, cum volunt, possunt. Instanter ergo conjugibus conjugalis honestas imperanda est, quia valida mulctatione dicitur: Abite, recedite absque laesione. Discede ab Amalech, ne involvam te cum eo. ( S1, 15, 6) Absque laesione quidem nunc, non tunc receditur, quia qui per omnia turpibus similantur, eorum laesionis expertes non erunt. Qui etiam fecisse cum filiis Israel de Aegypto ascendentibus misericordiam dicitur, quia infirmi sanctae Ecclesiae filii, dum perpetuae continentiae bonum servare nequeunt, conjugii miseratione suscipiuntur. Ab Aegypto quidem ascendunt, quia luxuriae et fornicationis tenebras deserunt. Et misericordiam a Cyneo suscipiunt, quia conjugii indulgentiam promerentur. Unde et doctor gentium dicit: Hoc dico secundum indulgentiam, non secundum imperium. ( 1Co, 7, 6) Et quia sancta Ecclesia electis subditis bona quae loquendo exhibet persuadet, sequitur: Et recessit Cyneus de medio Amalech. ( S1, 15, 6)

Angelomus Luxovensis(-c.895)

• Liber 1, Caput 14
  • Dixitque Saul Cinaeo: Abite, recedite, atque descendite ab Amalec, ne forte involvam te cum eo, ( S1, 15, 6) et reliqua. Cinaeus ipse est Jethro cognatus Moysi, de cujus genere erant Cinaei, quidescenderant ad Amalec, et habitabant cum eo, qui utique eorum consanguineus erat, ethaereditatem in ejus terra habebant. Misericordiam vero Cinaeus cum filiis Israel fecisse dicitur, sive quia Moysenfovit in terra Madian, sive quia consilium dedit Moysi, qualiter multitudinem populigubernaret (voir: Ex, 18) .

Rabanus Maurus (780-856)

• Liber 1, Caput 15
  • Dixitque Saul Cinaeo, Abite, recedite atque descendite, ne forte involvam te cum eo. Tu enim fecisti misericordiam cum omnibus filiis Israel, cum ascenderent de Aegypto ( S1, 15, 6), etc. Cinaeus ipse est Jetro, cognatus Moysi, de cujus genere erant Cinaei, qui descenderant ad Amalec et habitabant cum eo, qui utique eorum consanguineus erat, et haereditatem in ejus terra habebat. Misericordiam vero Cinaeus cum filiis Israel fecisse dicitur, sive quia Moysen fovit in terra Madian, sive quia consilium dedit Moysi qualiter multitudinem populi gubernaret.

Auctor incertus (Hieronymus Stridonensis ?)

• Liber 1, Caput 13
  • Dixitque Saul Cinaeo, abite, recedite atque discedite, ne forte involvam te cum eo ( S1, 15, 6). Tu enim fecisti misericordiam cum omnibus filiis Israel, cum ascenderent de Aegypto. Ceni ipse est Jethro cognatus Moysi, de cujus genere erant Cinaei qui descenderant ad Amalec, et habitabant cum eo, qui utique consanguineus eorum erat: et haereditatem in ejus terra habebat. Misericordiam vero Ceni cum filiis Israel fecisse dicitur, sive quia Moysen fovit in terra Madian, sive quia consilium dedit Moysi qualiter multitudinem populi gubernaret.

Theutmirus; Claudius Taurinensis

• Proemium, Caput 3
  • Cum Dominus misisset Saul percutere peccatores Amelech, cur pepercit Chineo, dicens post pauca ? Tu enim fecisti misericordiam cum omnibus filiis Israel, cum ascenderent de Aegypto. ( S1, 15, 6) Et reliqua. Quis est hic Chineus ? et ubi legitur hanc misericordiam fecisse ?
• Liber 1, Caput 1
  • Iniit autem Saul praelium adversus Amalech interfectisque cunctis hostibus ab Evila usque Sur ( S1, 15, 6 et S1, 15, 7). Est una regio Evilath, quam circuit fluvius Phison (voir: Gn, 2, 41) exiens de paradiso, quae hodie India vocatur. Dicta autem Evilath a quodam nepote Noe. Est et alia Evila solitudo contra faciem Aegypti: haec enim Evila, illa Evilath debet nuncupari. Sur quoque est solitudo inter Cades et Barath, extendens desertum usque ad mare Rubrum ex Aegypti confinio (voir: Gn, 16, 71) .